Blues, ten charakterystyczny gatunek muzyczny wywodzący się z amerykańskiego Południa, ma bogatą i ciekawą historię również w Polsce. Choć zakorzeniony w tradycji afroamerykańskiej, blues znalazł liczne grono wielbicieli i naśladowców także na polskiej scenie muzycznej. Dzieje polskiego bluesa sięgają jeszcze okresu międzywojennego, kiedy to pierwsze echa tego gatunku zza oceanu zaczęły docierać do krajowych artystów i publiczności. Od początkowych fascynacji po lata żmudnego rozwoju, blues zadomowił się w Polsce na dobre, stając się inspiracją dla wielu rodzimych twórców i rozwijając własny, charakterystyczny styl.
Początki bluesa w Polsce w latach 20. i 30. XX w.
Wpływ amerykańskiej muzyki jazzowej i bluesowej
Choć blues jako odrębny gatunek ukształtował się na przełomie XIX i XX wieku w Stanach Zjednoczonych, jego narodziny na polskiej scenie muzycznej wiązać można z popularyzacją jazzu w okresie międzywojennym. Wpływy amerykańskiej muzyki, zarówno jazzowej, jak i bluesowej, zaczęły przenikać do Polski w latach 20. i 30. wraz z gramofonowymi płytami i występami zagranicznych artystów. Polscy muzycy chłonęli nowe brzmienia, czerpiąc z nich inspirację.
Blues w polskich klubach i kabaretach okresu międzywojennego
Nurt bluesowy zaczął pojawiać się na deskach kabaretów i w klubach, szczególnie w dużych miastach takich jak Warszawa czy Kraków. Publiczność mogła usłyszeć na żywo utwory oparte na schemacie 12-taktowego bluesa, wykonywane zarówno przez polskich, jak i zagranicznych muzyków. Choć początkowo stanowiły one jedynie element szerszego programu rozrywkowego, stopniowo zyskiwały coraz większą popularność.
Wcześni polscy wykonawcy bluesa i ich repertuar
Niektórzy artyści, jak np. Hanka Ordonówna, Andrzej Bogucki czy Adolf Dymsza, sięgali po utwory bluesowe, wykonując zarówno zagraniczne standardy, jak i własne kompozycje zainspirowane amerykańskimi wzorcami. W repertuarze pojawiały się polskie wersje klasycznych bluesów, a także stylizowane piosenki łączące elementy bluesa z rodzimą tradycją. Ten okres stanowił zalążek późniejszego rozwoju gatunku.
Rozwój polskiego bluesa w czasach PRL-u
Blues w nieoficjalnych klubach studenckich i piwnicach
W pierwszych latach powojennych, ze względu na ograniczenia narzucone przez władze, rozwój bluesa w Polsce został mocno spowolniony. Dopiero od lat 50. zaczął on powracać w środowiskach akademickich - studenci tworzyli nieoficjalne kluby, w których organizowali potajemne koncerty bluesowe. Można go było usłyszeć także w piwnicznych lokalach, poza zasięgiem cenzury.
Prekursorzy bluesa w Polsce - osobowości i zespoły
W tym czasie zaczęły pojawiać się pierwsze formacje specjalizujące się w bluesie, jak choćby Czerwono-Czarni, Big Band Katowice czy zespół Breakout. Duży wpływ mieli też tacy artyści, jak Marek Tarnowski, Tadeusz Nalepa czy Jan "Kyks" Skrzek. Ich działalność przyczyniła się do popularyzacji bluesa wśród szerszej publiczności.
Nawiązania do tradycji amerykańskiego bluesa
Polscy wykonawcy czerpali inspiracje z klasycznych odmian amerykańskiego bluesa - zarówno bluesa delt, Chicago blues, jak i electric blues. Wprowadzali jednak własne akcenty, nadając utworom lokalny charakter. Teksty dotykały bliskich słuchaczom problemów, a brzmienie ewoluowało z czasem w stronę mocniejszych gitar i bardziej rockowych aranżacji.
Eksplozja polskiego bluesa w latach 80. i 90.
Pojawienie się profesjonalnych zespołów bluesowych
Przełom lat 70. i 80. to prawdziwy rozkwit polskiej sceny bluesowej. Działało już wiele uznanych grup grających bluesa, które wypracowały własny rozpoznawalny styl. Do najważniejszych zaliczyć można Dżem, Budka Suflera, czy Varius Manx. Ich płyty osiągały sukces komercyjny, a koncerty przyciągały tłumy fanów.
Najważniejsze festiwale i wydarzenia bluesowe
Organizowano prestiżowe festiwale poświęcone temu gatunkowi, jak legendarne Rawa Blues czy Olsztyńskie Noce Bluesowe. Stawały się one ważnymi wydarzeniami na mapie polskiej sceny muzycznej, przyciągając zarówno krajowych, jak i zagranicznych artystów. Ugruntowały pozycję bluesa w Polsce.
Polscy artyści na międzynarodowej scenie bluesowej
Polacy zyskali też uznanie za granicą - gitarzysta Ryszard Olesinski koncertował u boku takich sław jak B.B. King, a Zbigniew Namysłowski nagrywał z amerykańskimi muzykami jazzowymi. Rodzimi wykonawcy byli zapraszani na renomowane festiwale bluesowe, zdobywając tam wyróżnienia.
Blues w Polsce po 2000 roku
Komercyjny sukces bluesa i popularność w mainstreamie
Przełom wieków to okres dynamicznej kariery młodszych artystów bluesowych, którzy odnosili sukcesy komercyjne i radiowe. Docierali ze swoją twórczością do szerszej publiczności. Przykładami mogą być zespoły Hey czy Carrantuohill, a także Kazik Staszewski z płytą "12 groszy".
Obecni przedstawiciele polskiego bluesa
Współcześnie na scenie bluesowej aktywni są zarówno weterani gatunku, jak i nowe pokolenia twórców. Kontynuatorami tradycji są m.in. Tadeusz Nalepa, Maciej Balcar, czy Jorgos Skolias. Obiecującym debiutantom to m.in. Marcin Wyrostek, Paula Brzozowska, czy zespół Blues Flowers.
Instytucjonalizacja bluesa - stowarzyszenia, nagrody
Działają liczne stowarzyszenia i fundacje promujące bluesa, jak Polskie Stowarzyszenie Bluesowe czy Fundacja Rawa Blues. Przyznawane są wysokiej rangi nagrody dla wybitnych artystów bluesowych, jak Fryderyki, czy Nagroda im. Złotego Rogu.
Charakterystyczne cechy polskiego bluesa
Tematyka polskich tekstów bluesowych
Choć osadzony w amerykańskich korzeniach, polski blues nabrał lokalnego kolorytu poprzez rodzimą tematykę tekstów. Oprócz uniwersalnych motywów miłosnych i egzystencjalnych, pojawiają się nawiązania do polskiej historii, kultury i pejzażu.
Instrumentarium i stylistyka wykonawcza
Cechą charakterystyczną jest mocny akcent na gitarę elektryczną i Hammondowe brzmienia organów. Polski blues przyjął cięższe, mocniej rockowe oblicze w porównaniu do amerykańskich pierwowzorów. Wykonawcy chętnie sięgają po zdeformowane, przesterowane brzmienia.
Polskie odmiany bluesa i ich cechy
Wykształciło się kilka oryginalnych polskich stylów, jak surowy blues podhalański, łączący bluesowe frazowanie z motywami góralskimi. Popularny jest blues miejski z dominacją gitary, czy poetycki blues literacki. Stworzono unikatowe połączenie tradycji amerykańskich i polskich.
Podsumowanie
Historia bluesa w Polsce pokazuje, jak gatunek zakorzeniony w odmiennej kulturze może zaadaptować się i rozwinąć w nowym środowisku. Od pierwszych fascynacji amerykańskimi brzmieniami, poprzez lata podziemnej działalności, aż po eksplozję popularności i sukcesy na arenie międzynarodowej - polski blues przeszedł długą drogę. Wykształcił własną scenę, charakterystyczne style i połączył tradycję bluesową z lokalnym kolorytem. Choć nierozerwalnie związany z korzeniami, wciąż się rozwija i zaskakuje nowymi obliczami. Jego bogata historia pokazuje, że blues może brzmieć po polsku.
Tagi
Udostępnij
