Synth pop to jeden z najważniejszych i najbardziej wpływowych gatunków w historii polskiej muzyki rozrywkowej. Choć dziś jego popularność nieco przygasła, to w latach 80. i na początku 90. zdominował on rodzimą scenę muzyczną, wpisując się na stałe do kanonu polskiej popkultury. Co sprawiło, że synth pop tak mocno zakorzenił się w Polsce? Jakie były jego źródła, największe gwiazdy i przełomowe albumy? Jaką rolę odegrał w kształtowaniu się nowoczesnego polskiego popu?
Początki polskiego synth popu w latach 80.
Polski synth pop zrodził się w specyficznym momencie historii - w pierwszej połowie lat 80., gdy Polska znajdowała się w stanie głębokiego kryzysu ekonomicznego i społeczno-politycznego. Szara rzeczywistość PRL-u kontrastowała z kolorowym światem popkultury Zachodu, który zaczął coraz śmielej przenikać do Polski. To właśnie fascynacja nowoczesną muzyką z Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych zainspirowała polskich artystów do stworzenia własnej, rodzimej odmiany synth popu.
Choć syntezatory były w Polsce towarem deficytowym, znaleźli się pionierzy gotowi eksperymentować z ich brzmieniem. Wśród prekursorów polskiego synth popu wymienić należy przede wszystkim duet Kombi, który już na początku dekady wydał przełomowy album „Kombi”, z przebojami „Przeżyj to sam” i „Black and White”. Do grona początkujących zespołów zaliczały się też m.in. Banda i Rezerwat.
Klimat społeczno-polityczny tamtych lat
Schyłek lat 70. i pierwsza połowa 80. to w Polsce okres głębokiego kryzysu gospodarczego i napięć społecznych. Drastycznie pogarszająca się sytuacja ekonomiczna prowadziła do fal strajków robotniczych i protestów ulicznych. Wprowadzenie stanu wojennego w 1981 r. jeszcze bardziej zaostrzyło represyjny klimat. Jednak mimo cenzury i ograniczeń swobód obywatelskich, Polacy łaknęli kontaktu z popkulturą Zachodu, która dawała motywację do twórczych poszukiwań.
Inspiracje z zachodu Europy
Polscy twórcy czerpali inspirację z zachodnioeuropejskich i amerykańskich wykonawców synth popu i new wave, m.in. Depeche Mode, Orchestral Manoeuvres in the Dark, Alphaville, Pet Shop Boys czy Erasure. Adaptowali charakterystyczne brzmienia, melodie i aranżacje na rodzimy grunt, tworząc oryginalną polską odmianę tego stylu.
Prekursorzy gatunku w Polsce
Najważniejsi pionierzy polskiego synth popu to przede wszystkim wspomniany duet Kombi, a także zespoły: Republika (liderzy polskiej sceny synth pop w drugiej połowie lat 80.), Maanam, Lombard, Kult, Brygada Kryzys, Oddział Zamknięty, Siekiera, Tilt, Papa Dance i wielu innych. To właśnie ci artyści stworzyli podwaliny gatunku w naszym kraju.
Rozkwit sceny synth pop w drugiej połowie lat 80.
Największą popularność polski synth pop osiągnął w drugiej połowie lat 80. Stał się wówczas dominującą siłą na rodzimej scenie muzycznej, spychając nieco w cień inne gatunki. Charakteryzowały go specyficzne brzmienie i instrumentarium, a teksty często nawiązywały do problemów społecznych i politycznych tamtych czasów.
Najważniejsi wykonawcy
Do najpopularniejszych wykonawców polskiego synth popu w drugiej połowie lat 80. zaliczyć należy zespoły Republika, Lombard, Maanam, Kult, Brygada Kryzys, Tilt, Oddział Zamknięty, Closterkeller oraz Kasia Sobczyk. Swoje płyty w konwencji synth pop nagrywali również niezrzeszeni z tym nurtem artyści, np. Lady Pank czy Stanisław Sojka.
Charakterystyczne brzmienie i instrumenty
Synth pop lat 80. rozpoznawalny był przede wszystkim dzięki specyficznemu brzmieniu syntezatorów. Dominowały w nim ostre, metaliczne riffy, pulsujące linie basowe oraz automatyczne perkusje. Często stosowano efekt gated reverb, charakterystyczne opóźnienia i pogłos. Używano syntezatorów analogowych (m.in. Korg Polysix) oraz pierwszych cyfrowych jak Yamaha DX7.
Tematyka tekstów
Teksty polskiego synth popu poruszały aktualne problemy społeczne i polityczne, odnosząc się do rzeczywistości schyłkowego PRL-u. Artyści komentowali m.in. trudną sytuację ekonomiczną kraju, napięcia polityczne czy ograniczenia wolności słowa. Często robili to w sposób metaforyczny, by uniknąć problemów z cenzurą.
Synth pop na festiwalach i listach przebojów
W drugiej połowie lat 80. polski synth pop osiągnął status dominującego gatunku na rodzimej scenie pop. Jego popularność przekładała się na sukcesy komercyjne - piosenki zajmowały czołowe miejsca na listach przebojów, a same zespoły były częstymi gośćmi najważniejszych festiwali.
Sukcesy komercyjne
Utwory synth popowe regularnie zajmowały najwyższe pozycje na listach przebojów Trójki i innych rozgłośni radiowych. Hity Republiki, Maanamu czy Lombarda biły rekordy popularności. Płyty zespołów sprzedawały się w setkach tysięcy egzemplarzy, zdobywając status złotych i platynowych.
Obecność w mediach
Wykonawcy synth popu byli częstymi gośćmi w telewizji. Występowali w programach Studio 2, Disco Relax czy Tęczowy Music Box. Teledyski emitowano w telewizyjnych hit-paradach. Zespoły pojawiały się także na okładkach pism młodzieżowych, stając się prawdziwymi gwiazdami popkultury.
Przełamywanie monopolu disco polo
Dzięki synth popowi polska scena pop znacząco unowocześniła swoje brzmienie. Gatunek przełamywał dominację disco polo, torując drogę nowym trendom i artystom. Dał początek bardziej ambitnemu i jakościowemu popowi, co było punktem zwrotnym dla polskiej muzyki rozrywkowej.
Schyłek synth popu na początku lat 90.
Choć synth pop dominował w polskim popie przez większość lat 80., to na początku kolejnej dekady jego popularność zaczęła stopniowo słabnąć. Wpływ na to miało kilka czynników - pojawienie się nowych trendów muzycznych, odejście czołowych przedstawicieli oraz przemiany ustrojowe w Polsce po 1989 r.
Nowe trendy muzyczne
Schyłek lat 80. przyniósł falę nowych stylów, jak house, techno czy muzyka taneczna. Część zespołów synth popowych zaczęła eksperymentować z tymi trendami, odchodząc od swojego pierwotnego brzmienia. Do łask wrócił też bardziej tradycyjny rock. Synth pop zaczął wychodzić z mody.
Odejścia czołowych artystów
Na początku lat 90. z rodzimej sceny zaczęli odchodzić kluczowi przedstawiciele synth popu. Zespół Republika rozpadł się w 1990 r. po odejściu lidera, Grzegorza Ciechowskiego. Także inni artyści zawiesili działalność lub zmienili styl. To osłabiło pozycję gatunku.
Wpływ zmian ustrojowych
Zmiany polityczne i gospodarcze po 1989 r. przyniosły otwarcie na wpływy z Zachodu. W efekcie zainteresowanie rodzimą sceną synth popu zmalało, a na rynek wkroczyły nowe zagraniczne trendy. Synth pop został uznany przez niektórych za relikt PRL-u, co dodatkowo zaważyło na jego popularności.
Dziedzictwo polskiego synth popu
Choć popularność polskiego synth popu z czasem wygasła, to gatunek ten pozostawił trwały ślad w historii rodzimej muzyki rozrywkowej. Jego brzmienie i dokonania do dziś stanowią inspirację dla wielu artystów. Ponadto na stałe zapisał się w kulturze masowej i świadomości kolejnych pokoleń.
Inspiracje dla następców
Twórczość pionierów polskiego synth popu stanowiła wzór dla wielu młodszych artystów, zarówno grających synth pop, jak i inne gatunki. Jego dokonania uznawane są za fundament nowoczesnej polskiej muzyki rozrywkowej i źródło inspiracji.
Obecność w kulturze
Największe przeboje polskiego synth popu regularnie pojawiają się w radiu, telewizji i na koncertach „evergreenowych”. Są stale obecne w popkulturze, a ich znajomość stanowi element kanonu kultury masowej w Polsce.
Status pionierów
Dziś twórców polskiego synth popu uznaje się powszechnie za prekursorów nowoczesnej rodzimej muzyki rozrywkowej. To właśnie oni na trwałe zmienili jej brzmienie i charakter, wpisując się na karty historii polskiego popu.
Blaski i cienie polskiej sceny synth popu
Polski synth pop lat 80. miał zarówno jasne, jak i ciemniejsze strony. Z jednej wyróżniał się innowacyjnością i oryginalnością. Z drugiej bywał oskarżany o eklektyzm i naśladownictwo. Niewątpliwie jednak jego oddziaływanie na rodzimą kulturę pozostaje nie do przecenienia.
Innowacyjność
Polscy twórcy synth popu jako pierwsi sięgnęli po nowoczesne brzmienia syntezatorowe, modernizując rodzimą scenę pop. Stworzyli oryginalną stylistykę łączącą zachodnie wzorce z lokalnym kolorytem. Sięgnęli po nowatorskie środki wyrazu.
Eklektyczność
Z drugiej strony, polski synth pop oskarżany był niekiedy o kopiowanie zachodnich wzorców i brak oryginalności. Część zarzucała mu eklektyzm i zbytnie naśladownictwo zagranicznych trendów kosztem własnej inwencji.
Masowość
N
Podsumowanie
Historia polskiego synth popu to fascynujący rozdział w dziejach rodzimej muzyki rozrywkowej. Choć jego popularność kwitła zaledwie dekadę, to wpływ na kształtowanie się nowoczesnego polskiego popu pozostaje nie do przecenienia. Synth pop unowocześnił brzmienie rodzimej sceny, torując drogę do sukcesu kolejnym pokoleniom artystów. Dzięki niemu polski pop wkroczył w erę nowych technologii i możliwości. Pozostaje inspiracją i punktem odniesienia dla współczesnych twórców, a jego największe przeboje na stałe zapisały się w kanonie polskiej muzyki.
