Polska scena muzyczna lat 90. i pierwszej dekady XXI wieku była areną niezwykłych przemian. Choć mainstream dominowały wówczas disco polo i pop, w podziemiu rodziły się fascynujące nowe gatunki, zainspirowane zachodnimi trendami. Jednym z nich był shoegaze / dreampop - melancholijny, rozmarzony styl łączący elementy rocka, elektroniki i popu. W Polsce zjawisko to rozwijało się nieco później niż na Zachodzie, jednak szybko zdobyło rzesze oddanych fanów, a wpływ jego estetyki dało się odczuć w wielu aspektach rodzimej kultury. Oto opowieść o fascynującej dekadzie polskiego dreampopu i shoegaze'u.
Początki polskiego dreampopu/shoegaze'u
Pierwsze zespoły i nagrania
Choć pierwsze zalążki stylu pojawiły się już pod koniec lat 80., to dopiero na początku kolejnej dekady zaczęły powstawać w Polsce zespoły świadomie nawiązujące do shoegaze'owej estetyki. Pionierami były formacje takie jak Polock czy Pustki, które już w swoich debiutanckich nagraniach zaprezentowały charakterystyczne mury gitarowego dźwięku i melancholijnego wokalu.
Wpływy i inspiracje
Polscy twórcy czerpali inspirację z zachodnich prekursorów dreampopu - zespołów takich jak My Bloody Valentine, Slowdive czy Cocteau Twins. Jednocześnie wzbogacali ten styl o elementy rodzimego rocka, postpunka i muzyki alternatywnej. Teksty często nawiązywały do ponurej atmosfery schyłku PRL-u i transformacji ustrojowej.
Niszowy charakter
Shoegaze i dreampop pozostawały w pierwszej połowie lat 90. zjawiskami niszowymi, znanymi głównie wąskim kręgom miłośników muzyki alternatywnej. Zespoły koncertowały głównie w małych klubach, a ich kasety i płyty ukazywały się nakładami kilkuset egzemplarzy. Jednak w drugiej połowie dekady styl zaczął powoli przenikać do mainstreamu.
Najważniejsze zespoły i ich dokonania
Kleenex Girl Wonder
Jeden z najważniejszych polskich zespołów łączących shoegaze z elektroniką. Założony w Szczecinie w połowie lat 90., wyróżniał się oniriącznym brzmieniem i poetyckimi tekstami. Pierwsza płyta "Pony Express Record" z 1996 r. uznawana jest za kamień milowy polskiego dreampopu.
Pustki
Kultowy warszawski zespół, który już w swoim debiucie "Music for the People" z 1993 r. ustanowił wzorzec brzmienia polskiego shoegaze'u. Łączyli ciężkie gitarowe riffy z melancholijnym wokalem i oszczędną perkusją. Rozwinęli swój styl w kolejnych płytach z przełomu wieków.
Sophie's Drown
Protoplaści polskiego dreampopu, którzy już na przełomie lat 80. i 90. sięgali po estetykę gazetowych gitar i rozmarzonego wokalu. Ich debiut "Dreamy Eyes" z 1991 r. uznawany jest za jedno z najważniejszych nagrań nurtu. Grupa inspirowała wielu późniejszych wykonawców.
Dreampop/shoegaze w mainstreamie
Sukces Hey
Przełomem był komercyjny sukces grupy Hey, której przebój "Kolorowa sukienka" podbił listy przebojów w 1997 r., rozpowszechniając brzmienie shoegaze'owych gitar w radiowym éterze. Choć ich późniejsze nagrania były bardziej popowe, to ten utwór otworzył drzwi do mainstreamu.
Wpływ na inne gatunki
Pod koniec lat 90. elementy dreampopowej estetyki zaczęły przenikać także do muzyki alternatywnej (Hey), pop-rocka (Ich Troje), a nawet hip-hopu (Kaliber 44). Świadczyło to o sile tego stylu i jego atrakcyjności dla szerszej publiczności.
Obecność w mediach
Shoegez i dreampop zaczęły pojawiać się nie tylko w rozgłośniach radiowych, ale i w prasie muzycznej, która poświęcała im obszerne artykuły. Dzięki temu zyskały rozpoznawalność i bazę słuchaczy także poza niszowymi kręgami.
Rozkwit polskiej sceny na początku XXI w.
Nowe zespoły i wytwórnie
Na fali popularności pod koniec lat 90. zaczęły powstawać w całej Polsce nowe zespoły i wytwórnie płytowe promujące ten styl. Obok starych formacji takich jak Pustki, pojawiły się nowe projekty, jak Tinca czy Lunatic Soul, które wypełniły lukę po zespołach kończących działalność.
Festiwale i koncerty
W pierwszych latach XXI wieku zaczęły powstawać festiwale (np. Space Dream w Łodzi), kluby i wydarzenia specjalizujące się w shoegaze'ie i dreampopie. Umożliwiło to integrację rozproszonej dotąd sceny i przyciągnięcie nowych słuchaczy.
Nagrania i wydawnictwa
Nakładem zarówno dużych wytwórni (np. Sony Music), jak i niezależnych oficyn ukazywały się liczne płyty polskich zespołów dreampopowo-shoegazowych. Niektóre z nich, jak "Lostdream" grupy Lunatic Soul, osiągały status złotej płyty, trafiając do dziesiątek tysięcy odbiorców.
Schyłek pierwszej fali i dziedzictwo
Zanik popularności
W drugiej połowie lat 00. zainteresowanie shoegazem i dreampopem zaczęło słabnąć. Większość czołowych zespołów zawiesiła działalność lub zmieniła styl, a wytwórnie odeszły od wydawania tego typu muzyki. Brzmienie zespołów dreampopowych stało się mniej popularne w radiu.
Jednak estetyka dreamopu/shoegaze'u na trwałe wpisała się w pejzaż polskiej muzyki alternatywnej, rocka i elektroniki. Jej echa słychać w twórczości artystów takich jak Natalia Przybysz czy Spoiwo. Styl ten wzbogacił język polskiej muzyki.
Obecna pozycja w kulturze
Dziś shoegaze i dreampop znów stały się zjawiskami niszowymi, jednak cieszącymi się niesłabnącą estymą wśród miłośników ambitnej muzyki alternatywnej. Co jakiś czas na scenę wkraczają nowe zespoły czerpiące z tego dziedzictwa.
Główne postacie polskiego dreampopu/shoegaze'u
Artyści
Najważniejsi twórcy to m.in. Kasia Nosowska (Hey), Maciej Cieślak (Lunatic Soul), Robert Ożóg (Pustki), czy Sławek Zapała (Kleenex Girl Wonder). To oni nadali polskiemu shoegaze'owi i dreampopowi niepowtarzalnego charakteru.
Producenci i wydawcy
Kluczowe postaci to producenci tacy jak Michał Przytuła, który współpracował z wieloma zespołami, a także niezależni wydawcy promujący ten gatunek, jak Kuba Galiński (Pop Noise).
Dziennikarze i autorzy
Ważnymi ambasadorami polskiego dreampopu i shoegaze'u byli dziennikarze muzyczni, jak Paweł Dunaj-Kończal czy Piotr Metz, którzy popularyzowali ten styl w mediach i pisali o nim książki.
Podsumowanie
Historia polskiej sceny dreampopu i shoegaze'u to fascynujący rozdział w dziejach rodzimej muzyki alternatywnej. Choć zjawisko to nigdy nie osiągnęło mainstreamowej popularności, to wywarło trwały wpływ na kształt polskiego rocka, elektroniki i popu. Kilkanaście lat aktywności zespołów dreampopowo-shoegazowych pozostawiło po sobie kilka kultowych płyt, garstkę charyzmatycznych artystów i estetykę, która wciąż inspiruje kolejne pokolenia twórców. Mimo efemerycznego charakteru, polski shoegaze i dreampop na zawsze wpisały się w historię rodzimej sceny muzycznej.
