Muzyka post-punk i new wave odegrała kluczową rolę w rozwoju polskiej sceny rockowej. Choć początkowo były to nurty uważane za niszowe, z czasem zyskały popularność i stały się inspiracją dla wielu artystów. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej historii tych stylów w Polsce - od pierwszych eksperymentalnych projektów, przez okres świetności, aż po schyłek ich popularności na przełomie lat 80. i 90. To fascynująca opowieść o artystach, którzy wnieśli świeżość i nowoczesność do rodzimej sceny muzycznej.
Początki polskiego post-punku
Polski post-punk zaczął kształtować się na przełomie lat 70. i 80., kiedy to w wielu miastach zaczęły powstawać zespoły inspirujące się tą stylistyką. Początkowo była to scena undergroundowa i niszowa, bazująca przede wszystkim na brzmieniach importowanych z Zachodu. Jednak polscy artyści dość szybko zaczęli wypracowywać własny styl, czerpiący z rodzimej tradycji rockowej i specyfiki tamtych czasów.
Za prekursorów polskiego post-punku uznaje się często grupę Maanam z debiutanckim albumem z 1979 roku. Miał on surowe, minimalistyczne brzmienie, które było novum na polskim rynku. Równolegle działały też inne projekty, jak choćby gdański zespół Trabant czy poznańska Brygada Kryzys. Stopniowo scena post-punkowa zaczęła się rozrastać i zyskiwać coraz większą widoczność.
Najważniejsze zespoły post-punkowe
Brygada Kryzys
Brygada Kryzys powstała w 1979 roku w Poznaniu i była jednym z najważniejszych przedstawicieli nurtu post-punk w Polsce. Zespół wypracował charakterystyczne, surowe brzmienie, które przyniosło im liczne sukcesy na festiwalach. Teksty utworów poruszały kontrowersyjne tematy i krytykę ówczesnej rzeczywistości. Brygada Kryzys zainspirowała wielu innych wykonawców i po dziś dzień uznawana jest za kultową grupę tamtych czasów.
Klaus Mitffoch
Klaus Mitffoch, założony w 1981 roku we Wrocławiu przez Tomasza Lipińskiego, również odegrał istotną rolę na rodzącej się scenie post-punkowej. Ich muzyka łączyła surowe, ascetyczne brzmienie z ironicznym, absurdalnym podejściem do tworzenia tekstów. Grupa szybko zdobyła rozpoznawalność dzięki utworom "Seksualni nieudacznicy" czy "Dziewczyna bez zęba na przedzie".
Siekiera
Trzecim filarem polskiego post-punka była Siekiera - legendarny zespół z Zielonej Góry wykonujący muzykę określaną jako "czarny punk". Ich mroczne, pełne nihilizmu kompozycje oraz charyzmatyczny wokalista Tomasz Budzyński zapewnili grupie status kultowej. Największe przeboje Siekiery to "Dziewczyna Szamana" czy "Już nie ma fal".
Charakterystyka brzmienia polskiego post-punku
Inspiracje zachodnim post-punkiem
Polscy artyści post-punkowi czerpali inspiracje przede wszystkim z zachodnich odpowiedników tego nurtu, takich jak Joy Division, The Cure czy Bauhaus. Stąd charakterystyczne minimalistyczne, surowe brzmienie oparte na powtarzalnych riffach gitarowych i rytmie perkusyjnym. Ważną rolę odgrywała także estetyka - czarna kolorystyka, androginiczny wizerunek.
Polskie akcenty
Jednak polskie grupy wprowadziły do tego stylu pewne unikatowe elementy. Pojawiły się mocne inspiracje rodzimym rockiem progresywnym, sięgające twórczości grup takich jak Breakout czy SBB. Polityczny i społeczny kontekst PRL-u również odcisnął piętno na brzmieniu i tekstach.
Tematyka tekstów
Teksty polskiego post-punka poruszały często kontrowersyjne tematy, krytykując rzeczywistość tamtych czasów. Pojawiały się wątki erotyczne, nihilistyczne, dotykające patologii społecznych. Artyści unikali jednak jawnej krytyki politycznej. Teksty cechowała poetyka absurdu, czarny humor i ironia.
Rozkwit polskiej new wave
Nurt new wave zaczął rozwijać się w Polsce na początku lat 80., bazując częściowo na dorobku sceny post-punkowej, ale idąc w bardziej komercyjnym kierunku. Polska nowa fala szybko zyskała dużą popularność, a jej przedstawiciele stali się prawdziwymi gwiazdami estrady. Był to złoty okres dla polskiej muzyki tego typu.
Debiuty na przełomie lat 70. i 80.
Najważniejsze zespoły new wave zaczęły debiutować na przełomie dekad - w 1980 roku powstała grupa Perfect, rok później pojawił się debiutancki album Lombardu. W tym samym czasie na scenę wkroczyła Kora z legendarą Maanam, a także m.in. Republika czy Lady Pank. Te formacje wyznaczyły główny nurt polskiej new wave.
Sukcesy komercyjne
W odróżnieniu od niszowego post-punku, polska new wave szybko zaczęła odnosić sukcesy komercyjne. Albumy takie jak "Debiut" Lombardu, "Nie ma zysku..." Maanamu czy "Modern Rocking" Republiki sprzedawały się w setkach tysięcy egzemplarzy. Utwory goszczące na listach przebojów podbiły serca fanów.
Telewizyjne programy muzyczne
Popularność nowej fali umocniły telewizyjne programy muzyczne, takie jak Studio 2 czy Rytm is racja. Dzięki teledyskom wizerunek artystów new wave wkroczył do masowej wyobraźni. Koncerty i festiwale gromadziły tłumy, a prasa codziennie donosiła o nowych sukcesach polskich zespołów.
Artyści new wave w mainstreamie
Sukcesy na listach przebojów i rosnąca popularność sprawiły, że artyści new wave na dobre zagościli w głównym nurcie polskiej kultury lat 80. Stali się nie tylko muzykami, ale prawdziwymi celebrytami i idolkami młodzieży. Ich wpływ sięgał daleko poza scenę muzyczną.
Popularność w radiu i telewizji
Utwory zespołów new wave goszczące na listach przebojów były codzienną atrakcją w radiu i telewizji. Artyści pojawiali się w popularnych audycjach i filmach fabularnych. Fani mogli na bieżąco śledzić losy swoich idoli.
Wpływ na polską modę
Artyści wpłynęli również na ówczesną modę i styl. Ich ekstrawaganckie, kolorowe stroje i fryzury kreowały nowe trendy, kopiowane przez rzesze fanów. Rozpowszechnił się charakterystyczny, nowofalowy styl ubierania.
Działalność poza muzyką
Gwiazdy new wave angażowały się także w działalność pozamuzyczną - pisali książki, grali w filmach, udzielali się społecznie. Byli autorytetami dla młodych ludzi. Jednak wraz z końcem dekady ich popularność zaczęła stopniowo słabnąć.
Schyłek polskiej new wave
Pod koniec lat 80. nastąpił stopniowy schyłek popularności polskiej new wave. Choć wielu artystów kontynuowało działalność, już nigdy nurt ten nie osiągnął takiej świetności, jak w pierwszej połowie dekady. Jednak mimo tego nowa fala na trwałe wpisała się w historię polskiej muzyki.
Zmiana trendów muzycznych
Na przełomie dekad zmieniły się trendy w muzyce - zaczęły dominować nowe style, jak house czy muzyka taneczna. Młodzi słuchacze szukali świeżych dźwięków, a new wave zaczęła wydawać im się archaiczna.
Odejście czołowych artystów
Część czołowych przedstawicieli nurtu zakończyła działalność lub zmieniła stylistykę. Na przykład Kora rozpoczęła karierę solową pod szyldem KoraMitch&Mitch. Inni artyści również poszukiwali nowych brzmień.
Dziedzictwo i renesans w latach 90.
Mimo schyłku popularności, new wave pozostawiła po sobie bogate dziedzictwo i do dziś ma liczne grono wiernych fanów. Co więcej, przeżyła swego rodzaju renesans na fali muzyki alternatywnej w latach 90. Niezaprzeczalnie na zawsze pozostanie kartą polskiej historii muzycznej.
Podsumowanie
Historia polskiej sceny post-punkowej i new wave to fascynujący rozdział w dziejach rodzimej muzyki rozrywkowej. Począwszy od pierwszych eksperymentalnych projektów bazujących na zachodnich wzorcach, poprzez burzliwy rozkwit nowej fali w pierwszej połowie lat 80., aż po nieuchronny zmierzch jej popularności - była to dekada pełna artystycznych poszukiwań, przełomowych dokonań i prawdziwych gwiazd estrady. Dziedzictwo tych stylów do dziś inspiruje kolejne pokolenia artystów i wciąż ma rzesze wiernych fanów.