Śpiewanie to sztuka wymagająca nie tylko talentu i umiejętności, ale także zdrowia i kondycji strun głosowych. Intensywne ćwiczenia wokalne, występy, a także nagrania studyjne czy próby z zespołem to ogromne obciążenie dla aparatu głosowego, które może prowadzić do problemów i chorób, jeśli nie zadba się o niego należycie. Jak zatem dbać o głos przy dużym wysiłku związanym ze śpiewaniem? Oto najważniejsze wskazówki.
Higiena i pielęgnacja strun głosowych
Podstawą jest przede wszystkim utrzymanie higieny i nawilżenia strun głosowych. Gardło i krtań powinny być stale nawilżane, aby uniknąć ich wysuszenia i podrażnienia. Pomocne będą pastylki do ssania, a także picie dużej ilości niegazowanej wody. Należy również unikać miejsc z suchym i zanieczyszczonym powietrzem.
Bardzo przydatne są też suplementy ziołowe i witaminowe wzmacniające struny głosowe, np. zawierające ekstrakty z aloesu, mięty pieprzowej czy imbiru. Stosuje się je profilaktycznie, a także gdy struny głosowe są już zmęczone po występach czy nagraniach.
Nawilżanie gardła i strun głosowych
Nawilżanie gardła i strun głosowych można wspomagać poprzez regularne picie wody niegazowanej w małych ilościach oraz stosowanie pastylek do ssania. Dobrze sprawdzają się pastylki ziołowe z ekstraktami malinowymi, imbirowymi, miętowymi. Można je stosować profilaktycznie, jak również doraźnie przy odczuciu suchości w gardle.
Unikanie przesuszania i podrażnień
Aby uniknąć przesuszenia strun głosowych, należy pić dużo płynów, szczególnie niegazowanej wody, ograniczyć picie kawy i alkoholu, które odwadniają. Ponadto warto unikać miejsc z bardzo suchym i zanieczyszczonym powietrzem, np. zapylonych pomieszczeń.
Suplementy wzmacniające struny głosowe
Suplementy ziołowe z aloesem, miętą pieprzową czy imbirem wspomagają nawilżenie, regenerację i wzmocnienie strun głosowych. Można je stosować profilaktycznie przy intensywnym obciążeniu głosu, a także gdy struny są już zmęczone po występach czy nagraniach.
Odpowiednia technika śpiewu
Kluczowe jest opanowanie właściwej techniki emisji głosu, która odciąży struny głosowe. Ćwiczenia oddechowe i fonacyjne pozwolą wydobyć pełnię możliwości głosowych przy mniejszym wysiłku. Równie istotne jest prawidłowe ułożenie aparatu głosowego oraz relaks mięśni szyi i krtani podczas śpiewania.
Ćwiczenia oddechowe i fonacyjne
Ćwiczenia oddechowe pomagają opanować technikę oddychania przeponowego, co optymalizuje wykorzystanie powietrza. Ćwiczenia fonacyjne kształtują rezonans i wzmacniają mięśnie odpowiadające za tworzenie dźwięku. Pozwalają one śpiewać pełnym głosem przy mniejszym wysiłku.
Prawidłowe ułożenie aparatu głosowego
Aby odciążyć struny głosowe, należy dbać o ich prawidłowe ułożenie. Chodzi m.in. o utrzymanie otwartej przestrzeni gardłowej i krtaniowej, co umożliwia swobodny przepływ powietrza.
Relaks mięśni szyi i krtani podczas emisji głosu
Bardzo istotny jest też relaks mięśni szyi, gardła i krtani podczas samego aktu śpiewania. Zbytnie napięcie tych partii prowadzi do przeciążeń. Dlatego należy nauczyć się kontrolować i minimalizować napięcia mięśniowe w trakcie emisji głosu.
Zapobieganie przeciążeniom i urazom
Mimo odpowiedniej techniki śpiewania, przy dużym obciążeniu głosu mogą pojawić się przeciążenia i urazy strun głosowych. Dlatego bardzo ważne jest stopniowanie wysiłku głosowego i stosowanie przerw regeneracyjnych. Przydatne są też masaże i ćwiczenia relaksacyjne mięśni krtani.
Stopniowanie obciążeń głosowych
Aby uniknąć przeciążeń, należy stopniowo zwiększać obciążenia głosowe, nie forsować głosu na siłę. Graficzny rozkład prób i występów powinien uwzględniać przerwy regeneracyjne.
Przerwy i odpoczynek po intensywnym wysiłku
Bez względu na harmonogram, trzeba pamiętać o odpoczynku dla głosu po intensywnym wysiłku - minimum godzinna przerwa po 2-3 godzinach śpiewania. W przerwach nie należy forsować i przeciążać głosu rozmowami.
Masaż i ćwiczenia relaksacyjne mięśni krtani
Masaże mięśni szyi i krtani pomagają zrelaksować napięcia powstałe podczas emisji głosu. Stosuje się je w przerwach lub po zakończeniu występów. Skuteczne są też automasaże i ćwiczenia rozluźniające te partie ciała.
Zdrowy tryb życia wokalisty
Ogólny stan zdrowia i kondycja organizmu mają kluczowe znaczenie dla głosu. Dlatego wokalista powinien zadbać o odpowiednią dietę, nawodnienie, unikać używek i dbać o czyste powietrze. To pozwoli zminimalizować podatność na infekcje i urazy strun głosowych.
Odpowiednia dieta bogata w przeciwutleniacze
Dieta wokalisty powinna być bogata w warzywa i owoce, dostarczające witamin A, C i E o właściwościach przeciwutleniających. Należy ograniczać tłuste i ostre potrawy, które mogą podrażniać gardło.
Picie dużej ilości wody niegazowanej
Bardzo ważne jest odpowiednie nawodnienie, aby ułatwić nawilżanie błon śluzowych. Zaleca się wypijanie 2-3 litrów wody niegazowanej dziennie, najlepiej małymi łykami.
Unikanie używek i zanieczyszczeń powietrza
Wokalista powinien zrezygnować z papierosów, ograniczyć spożycie alkoholu i kawy. Należy też unikać zanieczyszczonego dymem papierosowym lub spalinami powietrza, które podrażnia drogi oddechowe.
Profesjonalna opieka specjalistów
Do pełnej dbałości o głos przy intensywnym śpiewaniu należy włączyć opiekę specjalistów. Konsultacje foniatryczne i laryngologiczne pozwolą wykryć ewentualne schorzenia. Terapia u logopedy pomoże w nauce właściwej emisji. Przydatne będą też zabiegi relaksacyjne mięśni.
Konsultacje foniatryczne i laryngologiczne
Regularne wizyty u laryngologa i foniatry pozwolą na wczesne wykrycie ewentualnych schorzeń strun głosowych i ustawienie adekwatnego leczenia. Niezbędne są one zwłaszcza przy pojawieniu się chrypki lub bólu gardła.
Terapia głosu u logopedy
Ćwiczenia emisji i brzmienia głosu pod okiem logopedy pozwolą wyeliminować niewłaściwe nawyki, które mogą obciążać struny głosowe. Terapia pomoże też w leczeniu już powstałych schorzeń.
Masaże i zabiegi relaksacyjne mięśni
Masaże mięśni szyi i krtani przeprowadzane regularnie przez specjalistę pozwolą zredukować napięcia i zmęczenie mięśni biorących udział w tworzeniu głosu. Przyniosą ulgę przy bólu i przeciążeniu tych partii.
Indywidualne podejście i motywacja
Kluczem do sukcesu w dbaniu o głos przy intensywnym śpiewaniu jest indywidualne podejście i motywacja. Trening wokalny powinien być dostosowany do możliwości i potrzeb danej osoby. Ważne jest też stopniowanie obciążeń i docenianie nawet niewielkich postępów, które zachęcą do dalszej pracy.
Dostosowanie ćwiczeń do potrzeb i możliwości
Intensywność i rodzaj ćwiczeń wokalnych powinny być dopasowane do aktualnej kondycji głosu danej osoby i jej predyspozycji. Nie można traktować ich szablonowo.
Stopniowe zwiększanie obciążeń głosowych
Obciążenie głosu należy zwiększać bardzo stopniowo, z zachowaniem przerw regeneracyjnych. Pozwoli to uniknąć przeciążeń i zniechęcenia nadmiernym wysiłkiem.
Nagradzanie postępów i osiąganie małych celów
Nawet drobne postępy powinny być doceniane, aby zmotywować do dalszej pracy. Zamiast od razu dążyć do ideału, lepiej stawiać małe cele i cieszyć się z ich realizacji.
Podsumowanie
Zdrowie i kondycja głosu są kluczowe dla osób intensywnie śpiewających. Należy zadbać o higienę, odpowiednią technikę emisji dźwięku, stopniowanie obciążeń, regenerację i profesjonalną opiekę specjalistów. Równie ważne jest odpowiednie nawodnienie, dieta i unikanie używek. Tylko kompleksowe podejście pozwoli śpiewać pełnym głosem przez lata.
