Muzyka rockowa ma w Polsce długą i barwną historię. Jej początki sięgają lat 50. i 60. XX wieku, kiedy to zachodnie brzmienia zaczęły docierać do naszego kraju mimo ówczesnych ograniczeń politycznych. Polscy artyści zafascynowani nowym gatunkiem zaczęli tworzyć własne zespoły grające rock and rolla, a później także rocka progresywnego i psychodelicznego. Wówczas na scenie pojawiły się takie legendy jak Czerwone Gitary, Niebiesko-Czarni czy Trubadurzy. Ich twórczość była początkowo mocno inspirowana zachodnimi wzorcami, z czasem jednak zaczęły pojawiać się rodzime akcenty i polskojęzyczne teksty. Lata 70. to złoty okres rocka w naszym kraju. Powstało wtedy mnóstwo wybitnych i niezwykle popularnych zespołów, które na zawsze zmieniły krajowy pejzaż muzyczny.
Początki rocka w Polsce (lata 50. i 60.)
W pierwszej połowie lat 60. na fali popularności big beatu i brytyjskiej inwazji w Polsce zaczęły powstawać liczne zespoły grające rock and rolla i rocka. Do najważniejszych należały Czerwone Gitary, Niebiesko-Czarni, Trubadurzy czy Czerwono-Czarni. Czerwone Gitary jako jeden z pierwszych polskich zespołów rockowych nagrywali piosenki wylansowane przez The Beatles i The Rolling Stones. Z kolei Niebiesko-Czarni sięgali po repertuar zespołów The Animals i The Kinks, tworząc polskojęzyczne wersje ich przebojów. Trubadurzy początkowo wykonywali folk, z czasem jednak ich brzmienie stawało się coraz mocniej rockowe. Ta dekada przyniosła też solowe kariery takich wokalistów jak Czesław Niemen czy Helena Majdaniec, którzy jako jedni z pierwszych łączyli bigbitowe brzmienia z poezją śpiewaną.
Złota era polskiego rocka (lata 70.)
Lata 70. to bez wątpienia złoty okres w historii polskiego rocka. Na fali przemian społecznych i kulturowych końca lat 60. zrodziło się wówczas mnóstwo wybitnych zespołów, które na zawsze zmieniły krajowy pejzaż muzyczny. Do najważniejszych i najpopularniejszych grup tego okresu zaliczyć można m.in. Breakout, Budkę Suflera, Dżem, SBB czy Grupę X. Cechowały je niebanalne, poetyckie teksty (często o charakterze metaforycznym ze względu na ówczesną cenzurę) i wirtuozerskie opanowanie rockowych brzmień. Chętnie sięgano po inspiracje zarówno rockiem progresywnym, jazz rockiem, jak i rodzimą tradycją. Koncerty tych grup przyciągały tłumy fanów i elektryzowały młodzież, dając jej poczucie wspólnoty i przynależności do globalnego rockowego ruchu.
Breakout
Breakout to jeden z najważniejszych polskich zespołów rockowych lat 70. Powstał w 1969 roku z inicjatywy gitarzysty Tadeusza Nalepy. Ich debiutancki album z 1971 roku „Na drugim brzegu tęczy” od razu przyniósł im popularność. Kolejne płyty jak „Blues” czy „Karate” utwierdziły ich pozycję na szczycie. Cechowały je bluesowe i jazzowe inspiracje, mocne gitarowe riffy i charakterystyczny wokal Nalepy. Teksty do wielu ich przebojów napisał Wojciech Trzciński.
Budka Suflera
Budka Suflera to kolejny kamień milowy w historii polskiego rocka. Powstała w 1974 roku z inicjatywy Romualda Lipki, który do współpracy zaprosił m.in. wokalistę Krzysztofa Cugowskiego. Ich debiutancki album „Budka Suflera” od razu okazał się wielkim sukcesem. Kolejne płyty jak „Cień wielkiej góry” czy „Sen o dolinie” przynosiły im coraz większą popularność dzięki radiowym przebojom jak „Jolka, Jolka” czy „Cień wielkiej góry”. Cechowała ich melodyjna, radosna rockowa muzyka i poetyckie teksty.
Dżem
Dżem to legendarne pochodzące z Katowic blues rockowe trio założone w 1973 roku przez Ryszarda Riedla, Apostolisa Anthimosa i Benedykta Bema Grabowskiego. Pierwsze nagrania zespołu ukazały się na składance „Po upadku czarnej gwiazdy”, a w 1975 roku wydali swój debiutancki album „Dżem”. Kolejne płyty jak „Cegła” czy „Najemnik” przyniosły im status kultowej grupy i najpopularniejszego zespołu bluesowego w Polsce. Charakteryzował ich mocny, surowy blues rock i charyzmatyczny wokal Riedla.
Polski rock za żelazną kurtyną (lata 80.)
Lata 80. w muzyce rockowej w Polsce upłynęły pod znakiem walki z cenzurą i ograniczeniami ze strony władz komunistycznych. Mimo to na scenie wciąż pojawiały się nowe zespoły, które z powodzeniem kontynuowały rockową tradycję. Do najważniejszych grup tej dekady zaliczyć można Maanam, Lady Pank i Republikę. Część artystów wyemigrowała także na Zachód, by tam cieszyć się pełną wolnością twórczą. Mimo trudnych warunków, rock w Polsce wciąż się rozwijał i elektryzował fanów.
Maanam
Maanam to kultowy rockowy zespół założony w 1978 roku przez wokalistkę Kora Jackowską i gitarzystę Marka Jackowskiego. Po początkowych eksperymentach z punk rockiem w pierwszej połowie lat 80. zaczęli tworzyć bardziej komercyjne rockowe brzmienie, co zaowocowało przebojami jak „Krakowski spleen” i „Boskie Buenos”. Ich teksty często były krytyką ówczesnej rzeczywistości. Grupa koncertowała z powodzeniem w całej Europie.
Lady Pank
Lady Pank to założony w 1982 roku w Wrocławiu zespół grający melodyjny, taneczny rock. W pierwszym składzie grali m.in. Janusz Panasewicz, Edmund Stasiak, Paweł Mścisławski i Jarosław Szlagowski. Szybko zdobyli popularność dzięki radiowym przebojom jak „Zawsze tam gdzie ty” czy „Minus Zero”. Ich koncerty były prawdziwymi wydarzeniami, gromadzącymi dziesiątki tysięcy fanów.
Republika
Republika to nowofalowy zespół założony w 1981 roku w Białymstoku przez Grzegorza Ciechowskiego. W pierwszym składzie grali także m.in. Paweł Kuczyński, Piotr Wieteska i Sławomir Ciesielski. Szybko zyskali miano jednej z najważniejszych grup na rodzimej scenie rockowej lat 80. dzięki przebojom jak „Biała flaga” i „O! Ela”. Ich melancholijna, mocno syntezatorowa muzyka elektryzowała fanów.
Rock w PRL-u i opozycji politycznej
Część polskich rockowych zespołów w latach 80. angażowała się w działalność opozycyjną i krytykowała ówczesny reżim. Ich twórczość była swego rodzaju aktem sprzeciwu wobec ograniczeń swobód obywatelskich i cenzury. Teksty wielu piosenek miały wydźwięk polityczny i patriotyczny. Do najważniejszych zespołów tego nurtu należały Kult, Kazik Na Żywo i Lombard.
Kult
Kult to powstały w 1982 roku w Warszawie zespół łączący rocka z elementami punku, nowej fali i reggae. Wokalistą grupy jest Kazik Staszewski. Od początku istnienia ich twórczość miała wymiar buntu wobec władzy i ówczesnej rzeczywistości. Teksty Staszewskiego poruszały kwestie polityczne i społeczne, za co grupa miała problemy z cenzurą. Do ich najbardziej znanych utworów należą „Polska” czy „Arahja”.
Kazik Na Żywo
Kazik Na Żywo to powstały w 1988 roku zespół będący kontynuacją solowych projektów Kazika Staszewskiego po rozpadzie KULTu. W początkowym okresie istnienia grupa wykonywała głównie nowe wersje piosenek KULTu, z czasem jednak zaczęła prezentować coraz więcej autorskiego materiału. Teksty Staszewskiego wciąż poruszały kontrowersyjne i polityczne tematy. Do ich największych przebojów należy „12 groszy”.
Lombard
Lombard to pochodzący z Wrocławia heavymetalowy zespół założony w 1977 roku. Od początku działalności ich twórczość nacechowana była patriotycznie i antykomunistycznie. Szczególnie na albumach z pierwszej połowy lat 80. znalazło się wiele utworów krytykujących wprost ówczesne władze, co narażało grupę na szykany. Do ich największych hitów należą „Majster Bieda”, „Przeżyj to sam” czy „Szary”.
Renesans polskiego rocka po 1989 roku
Upadek komunizmu i odzyskanie pełnej wolności twórczej po 1989 roku sprawiło, że na polskiej scenie rockowej znów zaczęło się dziać. Powstawało mnóstwo nowych zespołów czerpiących pełnymi garściami z dorobku swoich rockowych poprzedników, ale też sięgających po nowe inspiracje z zagranicy. Do najważniejszych przedstawicieli rocka lat 90. zaliczyć można Myslovitz, Hey i Wilki.
Myslovitz
Myslovitz to pochodzący z Wrocławia zespół założony w 1992 roku przez Artura Rojka, Przemysława Myszora i Wojciecha Powagę. Stworzyli melancholijną odmianę britpopu, czerpiąc inspiracje z takich grup jak The Smiths, Ride czy Oasis. Szybko zyskali status jednej z najpopularniejszych polskich grup lat 90. dzięki przebojom „Scenariusz dla moich sąsiadów” czy „Długość dźwięku samotności”.
Hey
Hey to założony w 1993 roku w Warszawie zespół tworzący stylistykę określaną jako punkowe pogodne ballady. W składzie znaleźli się m.in. Katarzyna Nosowska (wokal) i Piotr Banach (gitara). Szybko zyskali popularność dzięki chwytliwym i optymistycznym piosenkom jak „Kocham cię” czy „Nie zadzieraj nosa”. Przez wielu uznawani byli za następców Republiki i Maanamu z lat 80.
Wilki
Podsumowanie
Historia polskiego rocka jest długa i niezwykle barwna. Od nieśmiałych początków w latach 50. i 60., gdy rodzimi artyści pod wpływem zachodnich wzorców zaczęli eksperymentować z nowym gatunkiem, do absolutnej eksplozji popularności w latach 70. i wykuwania rockowej kontrkultury w epoce PRL, aż po dynamiczny renesans po upadku komunizmu, rock zawsze towarzyszył Polakom i pozwalał wyrażać pragnienie wolności i bunt wobec zastanej rzeczywistości. Przez dekady takie grupy jak Breakout, Maanam, Lady Pank, Kult, Hey czy Myslovitz kształtowały rodzimą scenę muzyczną i wyznaczały nowe standardy. Bez wątpienia rock na stale wpisał się w historię i tożsamość polskiej kultury.
Najczęstsze pytania
Jaki był pierwszy polski zespół rockowy?
Za pierwszy polski zespół rockowy uważa się powstałe w 1959 roku Czerwone Gitary. Jako jedni z pierwszych zaczęli grać rock and rolla w naszym kraju.
Które polskie zespoły rockowe są najbardziej kultowe?
Do najbardziej kultowych polskich zespołów rockowych zalicza się m.in. Breakout, Dżem, Budka Suflera, Maanam, Perfect, Lady Pank, Kult, Kazik Na Żywo czy Republika.
Jakie były początki rocka w PRL?
Początki rocka w PRL wiążą się z rozkwitem big beatu i brytyjskiej inwazji w latach 60. Mimo ograniczeń ze strony władz, zaczęły powstawać wówczas pierwsze polskie zespoły rockowe jak Czerwone Gitary czy Trubadurzy.
Które zespoły grały rocka w drugim obiegu?
Do zespołów grających rocka w drugim obiegu w czasach PRL należały m.in. Kult, Kazik Na Żywo, Lombard, Maanam czy Republika. Ich teksty miały często wydźwięk antysystemowy.
Jak zmienił się polski rock po 1989 roku?
Po upadku komunizmu w 1989 roku na polskiej scenie rockowej nastąpił dynamiczny renesans. Powstawało wiele nowych zespołów czerpiących z dokonań swoich rockowych poprzedników, jak np. Myslovitz, Hey czy Wilki.
